Als elke stem en elk leven telt …

en als we streven naar diversiteit en inclusie / inclusiviteit …

en als niemand het monopolie heeft op de waarheid dan moeten we vrijmoedig kunnen spreken en openhartig luisteren …

Na de begripsbepaling gaat het blog verder met: Bespiegelingen vooraf

Begripsbepaling / definities van begrippen (verhoogt niet de leesbaarheid, maar wel essentieel):

Diversiteit

Bij diversiteit denken we al snel aan etnische of religieuze groepen en het samenleven tussen allochtonen en autochtonen. Diversiteit roept meteen het beeld op van mensen met een andere huidskleur, godsdienst of etnische oorsprong. Een onderscheid tussen de begrippen ‘divers’ en ‘multicultureel’ of ‘multi-etnisch’ is er dan eigenlijk niet of nauwelijks.

Dat Mohammed minder kans heeft op een baan dan Klaas maakt natuurlijk wel deel uit van het begrip diversiteit maar het begrip is nadrukkelijk ook breder. Dat mannen meer verdienen dan vrouwen voor hetzelfde werk is ook oneerlijk, net als het gegeven dat mooie of jongere mensen eerder worden aangenomen. Dat iemand in een rolstoel letterlijk en figuurlijk niet voorbij de voordeur komt, is ook oneerlijk en ga zo maar door.

Mensen zijn verschillend. Er zijn verschillen en overeenkomsten tussen mensen, individuen en groepen. Ieder ervaart die verschillen en overeenkomsten, heeft verschillende gevoelens en beelden, geeft daar een eigen betekenis en interpretatie aan en gaat daar op verschillende manieren mee om. Dat geldt ook voor het ervaren van gebeurtenissen. Ieder beleeft dat op een eigen wijze. Hoe delen we die verschillen en overeenkomsten op een positieve wijze, hoe gaan/leren we die verschillende perspectieven van individuen en groepen begrijpen en waarderen en hoe voorkomen we uitsluiting van medemensen die anders denken en handelen. Daarmee gaat diversiteit over alle individuen en bevolkingsgroepen.

Inclusie / inclusiviteit:

Inclusie betekent insluiting in de samenleving van achtergestelde groepen op basis van gelijkwaardige rechten en plichten. De begrippen inclusie en integratie worden vaak in combinatie met elkaar gebruikt in de hedendaagse maatschappij. Inclusie wordt vaak/vooral gebruikt in relatie tot allochtonen, kansarmen en mensen met een handicap/functiebeperking. Het is een belangrijk onderwerp in de gehandicaptensector, naast recht op arbeid, ondersteuning, non-discriminatie, redelijke aanpassing en positieve actie”

Voor mij betekent het dat iedereen welkom is, dat iedereen mag meedoen en zich vertrouwd en veilig voelt en dus dat “iedereen ongeacht zijn achtergrond of huidige situatie er als vanzelfsprekend bij hoort. Die situatie ontstaat wanneer iemand ervaart dat hij welkom is en contact kan maken met zijn omgeving.” (Hütten, 2012)

Inclusie gaat wat mij betreft nadrukkelijk over insluiting van álle mensen, niet alleen mensen met een beperking of ‘achtergestelde groepen’ en dus over meedoen, over de zoektocht naar hoe we ons verbinden met anderen en over het aangaan van wezenlijke relaties. Over cocreatie, maar ook over ruimte maken voor het mooie én het lelijke. Over ruimte nemen/krijgen en ruimte geven. Over ons openstellen naar elkaar en grenzen stellen aan onszelf. Over onafhankelijk en samen. Over manieren van samen leven, leren en werken, waarbij iedereen tot zijn of haar recht komt. Of zoals Jitske Kramer het zegt “Inclusie gaat over de vraag hoe we samen mensen kunnen zijn.”

En daarmee raken we ook direct een complex probleem, want inclusie kan niet zonder exclusie. In “De vrijheid op de grens” betoogt Paul Scheffer dat een open samenleving alleen binnen grenzen kan bestaan. Binnen die grenzen kunnen we ons vrij en geborgen voelen en identificeren we ons met een groep. De eigenheid van die groep wordt altijd vormgegeven ten opzichte van anderen. Wij kunnen zijn wie we zijn doordat anderen anders zijn. Door de grens met een ander zijn we onszelf. Een gemeenschap, een organisatie, bestaat door de grens tussen binnen en buiten: wie hoort erbij en wie niet. We vormen onze eigen culturele identiteit door ons “af te zetten” tegen de ander en door het contrast met de ander te bepalen. We hebben dus voor het vormgeven van onze eigen groepscultuur de andere cultuur nodig.

Om inclusie, gelijkwaardigheid en mensenrechten te bevorderen moeten we grenzen stellen aan gedrag en waarden die hier haaks op staan. Als je een open en onderzoekende houding hebt, ontstaat de vraag hoe je je beschermt tegen mensen die geen open en onderzoekende houding hebben en jou de les willen lezen? En die vraag geldt ook binnen organisaties, teams, families. Een samenleving bestaat uit allerlei subculturen, talloze kleinere gemeenschappen: bedrijven sportverenigingen, buurthuizen, etc.. Binnen die grote en/of kleine gemeenschappen heb je ook nog eens kleinere groepen: divisies, afdelingen, teams en projectgroepen. En al die groepen streven hetzelfde na. Subgroepen, belangentegenstellingen en concurrerende partijen zijn een gegeven. Dus is voor verandering de belangrijke vraag hoe we het vertrouwen tussen de verschillende groepen kunnen vergroten en hoe we die groepen kunnen verbinden en tot samenwerking en wederzijds begrip kunnen bewegen, zodat de verschillen in harmonie kunnen blijven bestaan. Een inclusieve samenleving of organisatie heft de verschillen namelijk niet op, maar weet er goed mee om te gaan.

Vrijmoedig spreken en openhartig luisteren

Vrijmoedig spreken en openhartig luisteren is volgens Frank Weijers alles (kunnen) zeggen wat je wilt (ook als dat niet altijd veilig voelt) en alles (kunnen) horen, ook als het je niet bevalt).

Bespiegelingen vooraf

We maken deel uit van verschillende culturen op macro- en microniveau. In een bedrijf heerst een andere cultuur dan in de kleedkamer van een sportvereniging of in een buurthuis of in een gebedshuis of in een regio of in een land en ga zo maar door.

Elke cultuur heeft andere afspraken en beelden en ervaringen en leden van/deelnemers aan die cultuur worden gehouden aan de (ongeschreven) afspraken en worden gevormd door de beelden die de leden/deelnemers met elkaar delen.

Die beelden kunnen “per cultuur” verschillen en in elke cultuur geldt dat je als deelnemer daarin je rol pakt of moet pakken en je moet verhouden naar die cultuur om niet uitgesloten te worden. In een cultuur die open staat voor andere ideeën, denkbeelden, meningen kun je je makkelijker uitspreken dan in een meer gesloten cultuur die minder openstaat voor wat als “vreemd of anders” wordt beschouwd.

Iemand is het product van de eigen cultuur/culturen waar de persoon in kwestie uit voorkomt, zich in beweegt en ieder moet zijn weg vinden in die verschillende “culturen”.

Als ik de beelden en overtuigingen die ik nu heb vergelijk met de beelden en overtuigingen van korter of langer geleden, dan hebben er (grote) wijzigingen plaatsgevonden. Elke lezer zal dat herkennen, ongeacht het aantal jaren dat je terug kunt gaan.

Die andere overtuigingen en beelden zijn onder invloed van een veranderende omgeving/cultuur tot stand gekomen. Nieuwe en andere ervaringen, andere mensen, andere ideeën van mensen in je omgeving (niet onbelangrijk: ook beïnvloeding door de media) hebben ervoor gezorgd dat je bent veranderd in denken en gedrag.

De huidige tijd is complex en de diversiteit is zichtbaarder dan ooit en dat maakt het vraagstuk van diversiteit en inclusie prangender en urgenter. Zeker is dat diversiteit en inclusie niet worden bereikt door anderen te cancellen of aan te vallen. De mate van succes wordt bepaald door in hoeverre je je open wilt en kunt stellen voor die andere mening en door het gesprek aan te gaan. Aanval leidt tot verdediging en/of tot een tegenaanval of sabotage en dat leidt, volgens mij, eerder tot verwijdering dan tot toenadering.

Ik realiseer me dat het niet makkelijk is om je te verplaatsen in het denken en het gevoel van de ander, in een poging om te doorgronden en te begrijpen hoe de ander de wereld ziet, ervaart, interpreteert, betekenis geeft en handelt, maar daar zit wel de sleutel.

Zoals gezegd: de huidige tijd is complex en roept vragen op. Door vragen te stellen hoop ik een bijdrage te leveren aan een bewustwording die hopelijk leidt tot het voeren van het juiste gesprek en het overbruggen van verschillen, want …

als diversiteit en inclusie ons streven is, niemand het monopolie op de waarheid heeft en elke stem en elk leven even veel waarde heeft en ieder ruimte verdient en geeft, met respect, ruimte en begrip voor ieder om te zijn wie die wil zijn …

1. hoe voorkomen we dan dat iemand het monopolie op de waarheid claimt en elke afwijkende mening veroordeelt

2. hoe voorkomen we dan dat iemand de eigen mening/opvatting/overtuiging, het eigen idee van meer waarde vindt dan die van de ander

3. hoe voorkomen we dan dat iemand, zonder het gesprek met de ander aan te gaan, een ander “cancelt” naar aanleiding van een andere mening of soms geïsoleerde opmerkingen (zonder de context of nuance die er wel was) of op basis van een gevoel (zonder argumenten) en daarmee de ander onbedoeld (althans dat hoop ik) de mond snoert

4. hoe voorkomen we dan dat andere levensvormen of -houdingen worden afgewezen

5. hoe zorgen we er dan voor dat we de eigen cultuur tegen het licht durven te houden en durven te onderzoeken door kritische vragen te stellen in een poging om veranderingen aan te brengen die recht doen aan een nieuwe/andere context en nieuwe afspraken te maken over hoe we het beter gaan doen

6. hoe zorgen we er dan voor dat we oprecht, open, nieuwsgierig en verwonderend elkaar tegemoet treden met ruimte voor echte gesprekken, twijfels en wensen en met oog voor de onderlinge overeenkomsten en verschillen

7. hoe zorgen we er dan voor dat de meerderheid begrip heeft voor de denkbeelden, ideeën, opvattingen van de minderheid/minderheden

8. hoe zorgen we er dan voor dat minderheden begrip hebben voor de denkbeelden, ideeën, opvattingen van de meerderheid

9. hoe voorkomen we dan dat de een wel mag meedoen aan de discussie en de besluitvorming en de ander niet

10. hoe zorgen we er dan voor dat alle partijen betrokken worden en zijn om zo samen de koers te bepalen en hoe zorgen we ervoor dat we alle partijen meenemen in het zich leren verhouden tot de nieuwe werkelijkheid, zodat de duurzaamheid van de nieuwe afspraken wordt gewaarborgd

11. hoe zorgen we er dan voor dat basisvoorwaarden voor veranderingen als respect, betrokkenheid, verbondenheid, gelijkwaardigheid, ruimte en synergie worden gewaarborgd als we die veranderingen duurzaam willen laten zijn

12. hoe zorgen we er dan voor dat ieder vanuit het trouw kunnen blijven aan zichzelf, het lef heeft om iets bespreekbaar te maken en anderen vanuit oprechte belangstelling uitnodigt om “wat het hoofd en het hart beweegt” te delen

13. hoe voorkomen we dan dat de een meer rechten heeft dan de ander

14. hoe voorkomen we dan dat minderheden in heel veel culturen worden gediscrimineerd op basis van ras, seksuele gerichtheid, geslacht, godsdienst/levensovertuiging, politieke overtuiging, nationaliteit, handicap/chronische ziekte, leeftijd, burgerlijke staat, arbeidscontract/-duur

15. hoe voorkomen we dan dat minderheden in ons land/onze cultuur worden gediscrimineerd en dat in andere landen (waar deze minderheid/bevolkingsgroep soms zelfs in de meerderheid is), andere minderheden worden gediscrimineerd

16. hoe zorgen we er dan voor dat met begrip en respect hebben voor de (nog steeds gevoelde) pijn van de ander, we niet blijven hangen in die pijn om daadwerkelijk stappen te zetten in gedrag en denken

17. hoe zorgen we dan voor het opheffen van dan ongelijkheid tussen alle geslachten

18. hoe zorgen we er dan voor dat we verschillen respecteren en hoe benadrukken we de overeenkomsten in onze zoektocht naar een cultuur waarin we nieuwe, gezamenlijke afspraken maken voor een samenleving waarin gelijkheid de norm is, want …

Je bent zo mooi anders dan ik

Natuurlijk niet meer of minder

Maar zo mooi anders

Ik zou je nooit anders dan anders willen

(Hans Andreus)

dewijzeendedwaas.blog – 14 juli 2020

#discriminatie #diversiteit #inclusie #racisme