Bad Donald / Good Donald

Een vliegtuig met 5 passagiers aan boord: Donald Trump, Boris Johnson, Angela Merkel, de paus en een 10-jarig meisje staat op het punt om te crashen en er zijn maar 4 parachutes aan boord.

Trump zegt: “Ik heb er een nodig. Ik ben de slimste man van de VS en de mensen hebben mij nodig om Amerika weer groot te maken.” Hij neemt een parachute en springt.

Johnson zegt: “Ik ben nodig om de Brexit en de pandemie in Groot-Brittannië op te lossen.” Hij neemt een parachute en springt.

De paus zegt: “De katholieken van de wereld zijn afhankelijk van mij voor troost in een tijd van angst.” Hij neemt de derde parachute en springt.

“Jij mag de laatste parachute hebben,” zegt Merkel tegen het 10-jarige meisje, “Ik heb mijn leven geleefd en dat van jou begint nog maar net.”

Het meisje schiet in de lach en antwoordt: “Maak u maar geen zorgen, er zijn nog 2 parachutes over. De slimste man van de VS heeft net mijn schooltas meegenomen.”

Een snel vertelde mop, een gulle lach, een glimp van herkenning en door …

Of toch niet. Zo’n snel vertelde mop kan heel veel gespreksstof opleveren als je er goed over nadenkt, ook als je je beseft dat in een eerdere versie van deze mop George Bush met een schooltas naar beneden sprong. Wat maakt dat deze Amerikaanse presidenten zo worden neergezet?

Dat Trump als eerste het vliegtuig verlaat, verbaast menig luisteraar niet. Trump wordt al of niet door eigen handelen vaak neergezet als een niet al te slimme man. Dat Boris Johnson kiest voor een snel vertrek zal mogelijk wat meer gefronste wenkbrauwen opleveren en het snelle vertrek van de paus ook. Waarom Angela Merkel wordt gepresenteerd als de barmhartige Samaritaan wekt misschien minder verbazing en dat we het vanzelfsprekend lijken te vinden dat het jonge meisje gespaard moet worden, zegt ondertussen alles over de cultuur waarin de bedenker van de grap zich bevindt en de toehoorder.

Feit is dat in de grap sprake is van een sterke framing. Framing kun je zien als de bril waardoor jij de wereld ziet. Iedere persoon heeft in principe zijn eigen frame. Dat persoonlijke frame wordt gevoed door de vele en verschillende frames die ons door anderen worden aangereikt. Dat kunnen individuen zijn, groepen van mensen, organisaties, instellingen, bedrijven en ga zo maar door. Al of niet in combinatie met voorgaande spelen de media een cruciale rol in onze framing.

Elke dag staan journalisten voor de uitdaging om een enorme hoeveelheid informatie compact te presenteren aan het publiek. Daarin maken journalisten keuzes en daardoor beslissen zij dagelijks welke informatie het publiek krijgt en op welke manier. In haar artikel over de relatie tussen media en criminaliteit schrijft Martina Althoff dat de media de gebeurtenissen selecteren waarover ze berichten, de interpretaties en verklaringen leveren en zo betekenis geven aan de gebeurtenissen. De wijze waarop een onderwerp wordt belicht of ingekaderd, is het frame. Framing is daardoor een interpretatiekader omdat het gaat om de wijze waarop een onderwerp of gebeurtenis wordt belicht. Bij het analyseren van mediaberichten is het belangrijk om zicht te krijgen op de gebeurtenis, de verschillende frames en de hiermee verbonden betekenisgeving en om vast te stellen welke waarnemingen en interpretaties dominant zijn (geworden).

Invalshoeken van verschillende journalisten kunnen verschillen. Verslagen van en berichtgeving over gebeurtenissen en het bepalen van wat daarin belangrijk en niet belangrijk is, waar of niet waar, goed of fout, mooi of lelijk, verschillen. De berichtgeving wordt bijvoorbeeld “gekleurd” door het publiek waarvoor de journalist zijn werk doet, de opvattingen die leven onder de lezers, het land en de cultuur waarin hij of zij zich bevindt of uit voortkomt.

In zijn algemeenheid kun je zeggen dat er misschien wel een waarheid is, maar dat iedereen zijn eigen perspectief en frame hanteert. Dat geldt eveneens voor de media en gezien het feit dat de media een buitengewoon belangrijke rol hebben in de huidige samenleving levert dat een grote verantwoordelijkheid op. De media hebben namelijk een grote rol in de beïnvloeding hoe we iets moeten zien en hoe we daarover moeten denken. Framing is er altijd en overal en in eerder verband stelde dewijzeendedwaas al de vraag of framing daardoor een vloek is of een zegen?

Vloek of zegen is per onderwerp en gebeurtenis afhankelijk van aan welke kant je staat en wat het gekoppelde frame voor of met je doet. Is het frame positief dan is het een zegen, is het negatief, dan is het een vloek. Hoe je het ook wendt of keert, het is een gegeven dat frames bestaan en worden gebruikt en misbruikt om een onderwerp, gebeurtenis of een persoon of groep in een positief of negatief daglicht te zetten, zoals de wijzeendedwaas al meermalen beschreef.

Sterker nog, het besef van framing ligt vaak aan de basis van wat er in deze blogs wordt beschreven. Zo zal het frame van de lezer voor een groot deel de waardering van elk afzonderlijk blog bepalen tot het moment dat de lezer een oordeel over het blog in zijn geheel velt: wijs of dwaas. De lezer die de blogs te vaak beoordeelt als van weinig waarde zal ze niet meer lezen – wat een dwaas – terwijl de lezer die er vaak wel iets van waarde in ziet, ze regelmatig zal gaan lezen. Het oordeel wel of niet waardevol – wijs of dwaas – zegt iets over de lezer en niet over de schrijver. Naarmate de lezer de eigen opvattingen en ideeën in de blogs terugvindt en het frame waardoor hij of zij naar de wereld kijkt, bevestigt zullen de blogs in waarde toenemen. We horen en lezen immers graag wat we zelf al vinden. Bevestiging dat we het juist zien, maakt de overtuiging dat we het goed zien alleen maar sterker.

Voor veel Nederlanders is het beeld van Donald Trump dat in de mop wordt neergezet herkenbaar en we lachen om zoveel domheid. We hadden niet anders verwacht, gezien de regeerperiode van Trump. De gebeurtenissen van de laatste weken van zijn regeerperiode onderstrepen de juistheid van het frame.

Hoe anders zal de mop “vallen” bij Trump-aanhangers, die door een heel ander frame kijken naar alles wat Trump doet en heeft gedaan. De beschrijving van Trump zal niet worden herkend en kan zelfs als grievend worden ervaren. Kijkend door hun frame beschouwen zij Trumps uitspraken en acties als waardevol, goed en waar. Hun geloof in Trump en hun opvattingen over de waarde van zijn acties en uitspraken worden ons door middel van interviews via de media aangereikt. Niet zelden gaat het om weinig genuanceerde meningen van uitgesproken mensen, waarover de kijker en de toehoorder zich dan direct een mening vormt. De lezer en kijker framet.

Gelet op de woordkeus zal menig lezer zeggen dat ook dewijzeendedwaas zich hier en/of op andere momenten schuldig maakt aan framing, omdat in de voorgaande beschrijving dewijzeendedwaas zich bedient van woordkeus en observaties waarin een oordeel kan worden gelezen. Zo subtiel en ongemerkt werkt framing. Als je goed kijkt, zul je overal, in alle gesproken en geschreven (media)berichten (on)bedoelde vormen van framing terugvinden.

Bewustwording van hoe framing werkt, is van groot belang en daarmee is een kritische houding richting media gerechtvaardigd. Los van het feit dat in onze tijd het aantal media is toegenomen en veel media de eigen achterban naar de mond schrijven, zien we op sociale media in forums waar gelijkgestemden eigen ideeën met elkaar uitwisselen en elkaar bevestigen in ideeën en opvattingen, waar tegensprekers en dwarsliggers (de Harry’s van deze wereld) niet (meer) de functie vervullen die noodzakelijk is om de nuance aan te brengen of het tegengeluid te laten horen om bepaalde ideeën kritisch te benaderen.

Het in isolement elkaar bevestigen van het eigen gelijk en het daarmee uit de weg van een kritische en genuanceerde dialoog is een gevaarlijke ontwikkeling. Op het moment dat een groep erop wordt gewezen dat ideeën en opvattingen of/en het handelen dat daaruit voortkomt ontoelaatbaar is, zoekt men simpel zijn toevlucht tot een eigen mediakanaal. Ook Trump zou zijn volgers op die manier kunnen gaan “ontmoeten” op een eigen medium, waar hij in de ogen van veel wereldburgers “bad things” kan gaan/blijven doen en zijn achterban blijvend kan misleiden. Diversiteit en inclusie, het frame van dewijzeendedwaas, zullen op dat kanaal niet het uitgangspunt zijn.

Het gevaar is dat zijn aanhangers niet meer over de eigen grenzen en over het eigen oordeel kunnen kijken en luisteren. Dat gevaar werkt overigens twee kanten op, want in hoeverre zijn niet Trump-aanhangers nog in staat om voorbij hun eigen oordeel te luisteren en te kijken naar zijn aanhangers om samen met hen te verkennen door welke verschillende frames er op welke wijze naar de wereld wordt gekeken en wat dat met de ander doet.

Dat brengt dewijzeendedwaas terug bij het uitgangspunt van de bewustwording van framing. Hoe beïvloedt framing ieder van ons in hoe wij naar de wereld kijken, wat we geloven en niet geloven, in een wereld waarin wij voor ons zelf steeds kritischer moeten zijn in wat we als waar of niet waar, goed of fout, mooi of lelijk bestempelen. Niet alleen de Donalds van deze wereld oefenen een grote invloed uit op ons leven, maar vele anderen die niet de naam Donald dragen kunnen “bad” zijn. Realiseer je daarbij dat “good and bad” frames zijn die door iedereen op elk moment op een andere manier kunnen worden gebruikt: wat “good” en waar is voor de een, is “bad” en niet waar voor de ander.

In de volle realisatie dat iedereen framet, is het frame dat dewijzeendedwaas hoopt mee te geven, het frame van het je bewust zijn van de invloed van je directe omgeving en de rest van de wereld heeft op hoe jij de wereld “ziet”. Dat het van belang is om te kijken, te luisteren, te spreken, te voelen en dat het inzetten van alle zintuigen en mogelijkheden voorwaardelijk is om (ook) voorbij je eigen oordeel en frame de verbinding in stand te houden.

dewijzeendedwaas.blog – 25 januari 2021

Noten:

Dit blog is het tweede deel van een serie blogs over framing. Op 16 november 2020 verscheen het eerste deel “The framing of Jasper C en Tim K”

Deze blogs vloeit voort uit een opmerking over beeldvorming in het blog: “Jasper Cillessen pakt geen penalty” van 3 augustus 2020

In Nederland schrijft Hans de Bruijn vaak over framing in zijn columns in Trouw.

Dr. Martina Althoff is als universitair hoofddocent Criminologie verbonden aan de vakgroep Strafrecht en Criminologie van de Rijksuniversiteit Groningen. Ze schreef een heel interessant artikel: “Mediaberichten, framing en hypes: over de relatie van media en criminaliteit en de analyse hiervan”

#Trump #socialemedia #journalistiek #media #framing